ANDRÉ MARİE AMPÈRE (fizikçi)
FRANSIZ fizik ve matematikçi, 1775 yılında Lyon'da doğdu. İhtilâl sırasında Lyon sulh yargıcı olan ve 1793' de giyotinle idam edilen eski bir tacirin oğlu. Kendi kendine; edebiyat, felsefe, tabiî ilimler ve matematiği büyük bir istek ve merakla öğrenmeye çalıştı.
Genç yaştan başlayarak, matematiğe karşı fevkalâde bir eğilim gösterdi. 13 yaşında, tıpkı Pascal gibi "koni kesitleri" üzerine bir kitap yazdı. Heyecan ve tutkuyla kendini; botanik, şiir ve müziğe verdi.
Lyon'da bir müddet özel öğretmenlik yaptıktan sonra, 1801' de Bourg'a "fizik öğretmeni" tayin edildi. Bir yıl sonra orada, "Oyunun Matematik Teorisi Üzerine İncelemeler" adlı ihtimâller hesabı uygulamasını yazdı. Bu da ona, Lyon kolejinde bir kürsü, daha sonra 1805' de Ecole Polytechnique'de, matematik analizciliği görevini sağladı.
Paris'de ikâmet etmeye başladı. Önce profesör, 1808' de üniversite genel müfettişi oldu. 1809' da Ecole Polytechnique'de bir "mekanik kürsüsü" elde etti. 1814' de Collège France'da "fizik" okuttu. Edebiyat fakültesinde felsefe dersi bile verdi.
Fen Akademisi onu matematik bölümüne seçti (1814). Bununla beraber kimyanın problemleriyle de ilgilendi. Bütün gazların eşit hacimde aynı sayıda molekül bulunduracağına dair faraziyeyi (avogadro teorisi) teyit etti.
Asıl önemli buluşlarını "fizik" alanında yaptı. 1820' de Fen akademisinin bir oturumunda; "mıknatıs ibrenin elektrik akımıyla sapması" nı (Oersted deneyi) tekrarladı. Hareket halinde bulunan elektrikteki (alternatif akım) manyetik etkilerin kaynağını gösteren teoriyi kurdu. Akımlarla mıknatısların karşılıklı etkilerini inceledi.
Kapalı devre iki akımın birbiri üzerinde etkide bulunduğunu ispatlayarak elektrodinamiği ortaya koydu. Bütün buluşlarını 1827' deki ünlü inceleme yazısında ("Yalnız Deneyden Elde Edilen Elektrodinamik Olayların Matematik Teorisi Üzerine") anlattı.
Elektriğin iki önemli sözcüğünü üretti. Bunlar; akım (courant) ve gerilim (tension) dir.
Hayatının sonuna doğru, çok büyük bir çalışma içinde, edindiği bütün insanî bilgilerin sınıflamasını "İlimler Felsefesi Denemesi" adlı eserine aktarmaya çalıştıysa da eserin sonunu getiremedi.
Karakter yapısı olarak; utangaç, menfaat gözetmez, toplum kurallarını bilmez, sakar ve dalgın idi. Az rastlanır derecede iyi ve duygulu bir kişiydi. André Marie Ampère, 1836' da Marsilya'da öldü.
Soyadı, elektrikte "
FRANSIZ fizik ve matematikçi, 1775 yılında Lyon'da doğdu. İhtilâl sırasında Lyon sulh yargıcı olan ve 1793' de giyotinle idam edilen eski bir tacirin oğlu. Kendi kendine; edebiyat, felsefe, tabiî ilimler ve matematiği büyük bir istek ve merakla öğrenmeye çalıştı.
Genç yaştan başlayarak, matematiğe karşı fevkalâde bir eğilim gösterdi. 13 yaşında, tıpkı Pascal gibi "koni kesitleri" üzerine bir kitap yazdı. Heyecan ve tutkuyla kendini; botanik, şiir ve müziğe verdi.
Lyon'da bir müddet özel öğretmenlik yaptıktan sonra, 1801' de Bourg'a "fizik öğretmeni" tayin edildi. Bir yıl sonra orada, "Oyunun Matematik Teorisi Üzerine İncelemeler" adlı ihtimâller hesabı uygulamasını yazdı. Bu da ona, Lyon kolejinde bir kürsü, daha sonra 1805' de Ecole Polytechnique'de, matematik analizciliği görevini sağladı.
Paris'de ikâmet etmeye başladı. Önce profesör, 1808' de üniversite genel müfettişi oldu. 1809' da Ecole Polytechnique'de bir "mekanik kürsüsü" elde etti. 1814' de Collège France'da "fizik" okuttu. Edebiyat fakültesinde felsefe dersi bile verdi.
Fen Akademisi onu matematik bölümüne seçti (1814). Bununla beraber kimyanın problemleriyle de ilgilendi. Bütün gazların eşit hacimde aynı sayıda molekül bulunduracağına dair faraziyeyi (avogadro teorisi) teyit etti.
Asıl önemli buluşlarını "fizik" alanında yaptı. 1820' de Fen akademisinin bir oturumunda; "mıknatıs ibrenin elektrik akımıyla sapması" nı (Oersted deneyi) tekrarladı. Hareket halinde bulunan elektrikteki (alternatif akım) manyetik etkilerin kaynağını gösteren teoriyi kurdu. Akımlarla mıknatısların karşılıklı etkilerini inceledi.
Kapalı devre iki akımın birbiri üzerinde etkide bulunduğunu ispatlayarak elektrodinamiği ortaya koydu. Bütün buluşlarını 1827' deki ünlü inceleme yazısında ("Yalnız Deneyden Elde Edilen Elektrodinamik Olayların Matematik Teorisi Üzerine") anlattı.
Elektriğin iki önemli sözcüğünü üretti. Bunlar; akım (courant) ve gerilim (tension) dir.
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
tasarladı. İlk elektrikli telgrafı ve Arago ile beraber elektromıknatısı keşfetti.Hayatının sonuna doğru, çok büyük bir çalışma içinde, edindiği bütün insanî bilgilerin sınıflamasını "İlimler Felsefesi Denemesi" adlı eserine aktarmaya çalıştıysa da eserin sonunu getiremedi.
Karakter yapısı olarak; utangaç, menfaat gözetmez, toplum kurallarını bilmez, sakar ve dalgın idi. Az rastlanır derecede iyi ve duygulu bir kişiydi. André Marie Ampère, 1836' da Marsilya'da öldü.
Soyadı, elektrikte "
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
şiddeti birimi" olarak kullanılmaktadır (Amper, "A" harfiyle, miliamper, "mA" harfleriyle gösterilir).